NLENFR

Werve Hoef

De oude Wijnegemse boerderij ‘De Werve Hoef’ wordt met de ontwikkeling van een nieuwe, aangrenzende woonwijk in ere hersteld als buurtboerderij. De Werve Hoef brengt korteketenlandbouw binnen in de stadsrand en zorgt voor de inbedding van de nieuwe wijk in een duurzaam, productief landschap. Woonontwikkeling en landbouw hoeven elkaar niet uit te sluiten.

De nieuwe woonwijk aan de rand van Wijnegem werd ontwikkeld door De Ideale Woning. De sociale huisvestingsmaatschappij bouwt er een mix van sociale huur- en koopappartementen om zo’n driehonderdtal gezinnen te huisvesten… én te voeden! Het initiatief wil het landschappelijk karakter van het woonuitbreidingsgebied behouden en de open ruimte gedeeltelijk vrijwaren voor voedselproductie. Hoewel de plek bestemd is als woonuitbreidingsgebied, reserveert De Ideale Woning behalve ruimte voor een buurtpark en volkstuintjes, 5,5 hectare aan percelen voor een lokaal landbouwbedrijf. De renovatie van dorpsboerderij De Werve Hoef maakt deel uit van het investeringsproject.
Onderscheidend aan deze woonuitbreiding was dat De Ideale Woning al van bij het begin van het proces geïnteresseerd was om het landbouwareaal waarop ze ging bouwen, te integreren met het gemeenschappelijk gebruik van de open ruimte. Al snel ontstond een partnerschap met De Landgenoten, die optreden als erfpachter en het grondgebruik voor voedselproductie op lange termijn garanderen. De Ideale Woning en De Landgenoten stelden samen boer Wannes aan, die voor een eerlijke prijs huurt van De Landgenoten. Voor het bekostigen van de erfpacht gebruiken De Landgenoten geen aandelenkapitaal van de leden, maar enkel giften en inkomsten uit de verhuur van de grond. De inkomsten uit de pacht financieren mee de ontwikkeling van het gebied. Aangezien het boerenbedrijf van bij aanvang deel uitmaakt van de ontwikkeling, brengt het de voedselproducent en de consument-buurtbewoners reeds van bij aanvang dichter bij elkaar. De bewoners van de wijk kunnen genieten van gezond en lokaal voedsel geteeld in hun achtertuin.
Hoewel de woningen pas binnen een aantal jaren gebruiksklaar zullen zijn, heeft boer Wannes sinds 2020 een deel van de percelen van de woonontwikkeling in gebruik genomen. Na de renovatie van de hoeve zal hij er uiteindelijk ook zijn intrek nemen en van daaruit de buurtwinkel organiseren. De Werve Hoef toont hoe een slim ontwerp, ontwikkeling en bijbehorend beheer van een woonuitbreidingsgebied ruimte kan scheppen voor ondernemerschap rond lokale voedselproductie.

partners en actoren
De Ideale Woning, Gemeente Wijnegem, De Landgenoten
thema
wonen, voedsel, mobiliteit, biodiversiteit, beheer
innovatieve aspecten
cultuurverandering, burgerzin, financiering
schaal
wijk, straat, regio, plek, gemeente, gebouw


slideshow
Werve Hoef in beeld
Het woonontwikkelingsbedrijf ging op zoek naar een geschikte CSA-landbouwer in samenwerking met De Landgenoten. In 2019 startte dorpsboerderij de Werve Hoef vanop een veld van de Dobbelhoeve in Schilde. In 2020 werd reeds een eerste stuk landbouwgrond in het woonuitbreidingsgebied in gebruik genomen.

Masterplan, Werve Hoef
artikelMasterplan, Werve Hoef
Studieopdracht voor de opmaak van een ontwikkelingsplan voor het woonuitbreidingsgebied “De Werve Hoef” te Wijnegem door Collectief Noord i.s.m. LAMA Landscape Architects, denc!-studio, Common Ground, EVA-International bvba.


Masterplan, Werve Hoef


foto: Collectief Noord, 2018

Zo ziet wonen in de toekomst eruit
artikelZo ziet wonen in de toekomst eruit
Werve Hoef is één van de plekken waar de coöperatie De Landgenoten landeigenaars koppelt aan boeren. Het zet hiermee in op gedeelde eigendomregimes, gezamenlijk beheer en collectief gebruik van landbouwgrond.


Zo ziet wonen in de toekomst eruit


foto: VRP

Context Werve Hoef
imageContext Werve Hoef
De nieuwe woonwijk vormt een inbreiding tussen de bebouwde kern van Wijnegem en een nabijgelegen industrieterrein. In plaats van het landbouwgebruik op dit woonuitbreidingsgebied te verdringen, neemt het haar productieve functie als uitgangspunt en zoekt het naar een maximale kruisbestuiving.


Context Werve Hoef


foto: Wijnegem

Meerlagig landschap, Werve Hoef
imageMeerlagig landschap, Werve Hoef
Het ontwerpcollectief integreert de diverse woonensembles die verwijzen naar hoeves van weleer zowel ruimtelijk als organisatorisch met het functioneren van een 21ste eeuwse coöperatieve dorpsboerderij.


Meerlagig landschap, Werve Hoef


foto: Collectief Noord, 2018

Masterplan inplanting, Werve Hoef
imageMasterplan inplanting, Werve Hoef
De diversiteit van productielandschappen, van pluktuin tot boomgaard, van rietveld tot akker, en het bijhorende integrale watersysteem van grachten en bufferbekkens bepaalt de inrichting van het gebied.


Masterplan inplanting, Werve Hoef


foto: Collectief Noord, 2018