In de Rotterdamse wijk Bospolder-Tussendijken, meestal kortweg BoTu genoemd, wordt sinds 2018 gewerkt aan een energiewijk. In 2018 werd BoTu aangewezen als een van de vijf wijken in het coalitieakkoord ‘Nieuwe energie voor Rotterdam’, dat de ambitie stelt om een ‘samenhangende, duurzame gebiedsaanpak’ te ontwikkelen, in het kader van de Internationale Architectuur Biennale van Rotterdam (IABR). Dit betekent dat tot 2022 de voorbereidingen getroffen worden om in de wijk ‘van het gas af te gaan’, nieuwe energiesystemen aan te leggen en samen met de wijk op zoek te gaan naar de maatschappelijke meerwaarde van de energietransitie. Parallel hieraan werd een plan ontwikkeld hoe BoTu in de komende tien jaar sociaal-economisch op het gemiddelde niveau van Rotterdam gebracht kan worden. Een brede coalitie werkt daarom aan het wijkplan ‘Veerkrachtig Bospolder-Tussendijken 2028’, waar ‘Energiewijk BoTu’ onderdeel van is. De Gemeente Rotterdam, Delfshaven Coöperatie, woningcorporatie Havensteder en een groeiend aantal lokale partners werken samen aan een strategie. Ze onderzoeken hoe de energietransitie ingezet kan worden als hefboom voor een sociaal-inclusieve stad.

In Bospolder-Tussendijken zijn veel mensen immers niet bezig met de energietransitie, maar met overleven. Niet de energietransitie maar een goede opleiding, werk, een fatsoenlijk inkomen, een goede gezondheid en een schone en veilige buurt zijn hun dagelijkse bekommernissen. Zijn er manieren denkbaar waarop een ingrijpende verbouwing de mensen in BoTu kan helpen om tegelijkertijd ook hún doelen te verwezenlijken?

De integrale wijkaanpak omvat een groot scala aan initiatieven die ontstaan vanuit verschillende hoeken. Zo werd er in 2017 een energiecoöperatie opgericht om duurzame energie in de wijk voor alle bewoners (ook die met een kleine beurs) toegankelijk te maken. De energietransitie is immers een goede zaak en mensen met geld kunnen de transitie wel betalen: ze leggen zonnepanelen op hun dak en schaffen een warmtepomp aan, en binnen de kortste keren kunnen ze in hun eigen energie voorzien. Dit is echter niet voor alle bewoners het geval. Met de Delfshaven Energie Coöperatie wordt getracht zoveel mogelijk eigenaarschap van de energie-infrastructuur in de wijk te verankeren. Het eerste project was dan ook het plaatsen van zonnepanelen op enkele scholen in de buurt. Bewoners kunnen een deel van de panelen huren en er geld, maar ook energie mee besparen. Ook van elders uit de wijk ontstonden al heel wat interessante projecten. In het project ‘Wijkenergie Werkt’ worden buurtbewoners opgeleid zodat zij bij het installatiebedrijf WijkEnergieWerkt aan de slag kunnen. Deze medewerkers helpen hun buren met het aanleggen van duurzame energie bij hen thuis. Een gelijkaardig initiatief is een van de lopende trajecten van ‘De Beroepentuin’. Hier worden jongeren en andere bewoners met een moeilijke toegang tot de arbeidsmarkt omgeschoold tot elektricien. Met een certificaat als energie-installateur hebben zij in de toekomst meer perspectief op een baan. Vanuit ‘BOTU 2028’ werden er dan weer jongeren uit de buurt betrokken bij de renovatie van enkele flats in de Gijsinglaan om werkervaring op te doen. Er wordt een koppeling gemaakt tussen de ingrepen die nodig zijn om de energietransitie te realiseren en de nood aan opleiding en werk voor de buurt.

Het ontwerpend onderzoek dat in opdracht van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR) en de gemeente Rotterdam werd uitgevoerd door OOZE en PosadMaxwam & Generation.Energy, poogt om op basis van een sociaal-technische potentiality mapping te komen tot een Local Energy Action Plan (LEAP) voor de hele wijk.